Myositis is een combinatie van twee woorden: spier (myo-) en ontsteking (-itis). Onder de microscoop worden dan ook specifieke ontstekingscellen gezien in een spierbiopt. Onder myositis vallen de volgende ziekten: dermatomyositis, immuungemedieerde necrotiserende myopathie (IMNM), antisynthetasesyndroom en niet-specifieke myositis dan wel overlapmyositis. De laatste drie vormen werden eerder ook wel polymyositis genoemd.
Myositis kan zich op alle leeftijden voordoen, maar kent een piek op de kinderleeftijd (juveniele dermatomyositis) en tussen de 50-60 jaar. Deze vormen van myositis komen meer bij vrouwen voor dan bij mannen, in een verhouding 2:3. In Nederland hebben ongeveer 2000 mensen myositis.
Voor informatie over inclusion body myositis kunt u op een aparte website terecht.
Ziektebeeld en ziekteverloop
De klachten die mensen met vrijwel alle vormen van myositis ervaren, worden veroorzaakt door spierzwakte. Deze zwakte bevindt zich meestal in de bovenbenen en heupspieren, maar ook doen vaak de bovenarmen en schoudergordelspieren mee. Nekspieren en slikspieren zijn ook vaak aangedaan. In ernstige gevallen zijn ook de ademhalingsspieren verzwakt. Mensen met myositis kunnen merken dat zij moeite hebben met overeind komen uit een stoel, traplopen en met het kammen van de haren of het tillen van dingen boven het hoofd. Ook kunnen mensen met myositis ervaren moeite met slikken te hebben.
De spierzwakte is meestal aan beide zijden van het lichaam gelijk verdeeld (symmetrisch) en ontstaat in weken tot maanden. Behalve spierzwakte kan er sprake zijn van rode huiduitslag en jeuk van de huid (bij dermatomyositis), gewrichtspijn en benauwdheid. Sommige patiënten hebben benauwdheid als gevolg van longproblemen (ILD) , anderen door zwakte van het middenrif of ademhalingsspieren.
Oorzaak en behandeling
Dermatomyositis, immuungemedieerde necrotiserende myopathie (IMNM), antisynthetasesyndroom (ASS) en niet-specifieke myositis of overlapmyositis zijn allemaal auto-immuunziekten. Dit betekent dat het lichaamseigen immuun(afweer)systeem de spieren ‘aanvalt’, waardoor er spierzwakte ontstaat. De oorzaak van het falen van het immuunsysteem is niet bekend. Hier wordt momenteel onderzoek naar verricht.
Een spier ontsteking kan ook worden veroorzaakt door bepaalde medicijnen. Hoewel zeldzaam, is de meest voorkomende oorzaak hiervan een statine, die gebruikt worden om een hoog cholesterol behandelen. Indien deze oorzaak waarschijnlijk is, dient dit medicijn te worden gestaakt. In de meeste gevallen kan de spier herstellen indien het betreffende medicijn wordt gestopt, soms is aanvullende behandeling nodig. U vindt hier meer informatie over dit subtype.
Soms ontstaat myositis bij (een nog onontdekte) kanker. Er zijn bepaalde subtypen van myositis waarbij dit vaker voorkomt, en er daarom wordt er dan gescreend op kanker.
De behandeling van myositis is belangrijk, omdat het voorkómt dat er onomkeerbare schade ontstaat in spieren, longen en gewrichten.
De behandeling van myositis bestaat uit het onderdrukken van het immuunsysteem. Dit gebeurt met medicijnen die meestal dagelijks dienen te worden ingenomen en in sommige gevallen gedurende een paar dagen per maand. Het kan een aantal weken duren voordat mensen effect merken van de behandeling. De ziekte kan met de behandeling volledig genezen, maar meestal is het nodig om medicatie langdurig (jaren) te gebruiken. Uit onderzoek is gebleken dat 20% van de myositis patiënten na 5 jaar zonder medicatie toe kon, de overige 80% had nog wel medicatie nodig. Daarnaast is het mogelijk dat patiënten niet geheel herstellen en er rest-zwakte blijft bestaan.